Voor veel mensen klinkt een oproepcontract aantrekkelijk: je kunt werken wanneer je wordt opgeroepen, zonder vaste roosters. Tegelijk vragen sommigen zich af of er ook nadelen zijn. Hoe zit het met zekerheid over uren, hoe word je betaald, en kun je een oproep weigeren? In deze uitgebreide gids gaan we in op de kern van oproepcontracten, de belangrijkste spelregels in Nederland en hoe je in de praktijk met zo’n contract omgaat.

Verschillende vormen en hoe ze werken

Onder de noemer “oproepcontract” vallen verschillende soorten overeenkomsten, zoals nul-urencontracten en min-maxcontracten. In de basis werken ze hetzelfde: je werkgever belt je op wanneer er werk is en betaalt je alleen voor de uren die je daadwerkelijk werkt. Veel mensen vragen zich af hoeveel uren garantie er dan is. Bij een nul-urencontract is die garantie er niet: elke week kan anders zijn. Bij een min-maxcontract heb je een minimumaantal uren waarvoor je altijd wordt betaald, plus een maximum dat je mag werken als je werkgever je oproept.

Sommige mensen vragen zich af of ze verplicht zijn om op elke oproep in te gaan. Het antwoord daarop verschilt per contracttype en de afspraken die je hebt gemaakt. Over het algemeen geldt dat de werkgever minstens vier dagen van tevoren moet laten weten wanneer je moet komen werken. Gebeurt dat later, dan ben je niet verplicht te verschijnen. Dit is een wettelijke regeling om te voorkomen dat je van het ene op het andere moment klaar moet staan.

Rechten die je als oproepkracht hebt

Een veelvoorkomend misverstand is dat je met een oproepcontract maar weinig wettelijke bescherming hebt. Toch is dat niet helemaal waar. Je hebt recht op minimaal drie uur loon per oproep als je binnen een bepaalde periode bent ingezet, tenzij in het contract heel andere afspraken staan. Dit geldt vooral als je telkens korte diensten draait. Je ontvangt ook vakantietoeslag van 8% en bouwt gewoon vakantie-uren op, net als iedere werknemer.

Daarnaast vragen veel oproepkrachten zich af wat er gebeurt bij ziekte. Je hebt dan recht op een percentage van het loon dat je gemiddeld zou verdienen, hoewel sommige werkgevers in hun cao of contract andere afspraken hebben staan. Wat er precies geldt, staat vaak in de cao of in de overeenkomst die je hebt getekend. Heb je daar twijfels over, dan kun je terecht bij de HR-afdeling of je vakbond.

Plichten tegenover de werkgever

Bij een oproepcontract neemt de werkgever je flexibiliteit af, maar hij kan ook verwachten dat je beschikbaar bent binnen redelijke grenzen. Als je voortdurend een oproep weigert, omdat je andere plannen hebt of ander werk, kan dat leiden tot discussie over de voortzetting van je contract. Vaak staat er in de arbeidsovereenkomst iets over jouw opkomstplicht en de afspraken rondom bereikbaarheid.

Mensen zijn soms bang dat ze geen andere bijbaan mogen hebben. Dat hangt af van de afspraken in je contract of cao. Als er een verbod of beperking is op nevenwerkzaamheden, moet dat duidelijk in je arbeidsovereenkomst staan. Het kan voorkomen dat je werkgever exclusiviteit vraagt in bepaalde sectoren, maar dat is niet in alle gevallen toegestaan.

Wanneer krijg je een vast aantal uren

Na twaalf maanden oproepcontract is de werkgever verplicht je een contract aan te bieden met een vast aantal uren, gebaseerd op het gemiddelde dat je in het afgelopen jaar hebt gewerkt. Dit is geregeld onder de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB). Veel oproepkrachten vragen zich af of ze die uren moeten accepteren. Het antwoord is nee, maar als je ze afslaat, kun je je recht op dat vaste urenaantal verliezen. Sommige werkgevers maken er gebruik van om de flexibiliteit te behouden, maar het is belangrijk te weten dat ze officieel verplicht zijn om die uren aan te bieden.

Als je het aanbod accepteert, krijg je meer zekerheid: je hebt voortaan een minimum aantal uren voor het volledige loon, zelfs als je minder vaak wordt opgeroepen. Voor sommigen is dat een prettige stap naar meer financiële stabiliteit. Andere werknemers kiezen juist voor de flexibiliteit en slaan het aanbod af, maar dat kan betekenen dat de werkgever het contract beëindigt.

Praktische aandachtspunten

• Loonbetaling: Let op of je werkgever je loonstrook goed bijhoudt, inclusief vakantiegeld en vakantie-uren.
• Beschikbaarheid: Maak duidelijke afspraken over bereikbaarheid. Je hoeft niet 24/7 paraat te staan als dat niet in je contract staat.
• Cao-regels: In sommige sectoren (bijv. horeca, detailhandel) staan specifieke afspraken over oproepcontracten. Check wat er in jouw cao staat.
• Wijzigingen in de wet: Houd in de gaten of de regelgeving rond oproepcontracten verandert, zeker als je langer bij dezelfde werkgever werkt.

Extra vragen die mensen vaak hebben

Sommigen vragen zich af of ze een oproepcontract kunnen combineren met een uitkering. Dat ligt aan het soort uitkering. Bij een WW-uitkering word je geacht het werk te accepteren als dat kan, maar het kan zijn dat je inkomen wisselend wordt. Informeer bij het UWV hoe je uren doorgeeft en welke verplichtingen je hebt.

Anderen willen weten of je een oproepcontract kunt aangaan als je nog studeert of al gepensioneerd bent. Ja, dat kan. Er geldt geen vaste leeftijdsgrens voor oproepcontracten, zolang je maar aan de wettelijke vereisten voldoet. Het kan overigens wel zo zijn dat je pensioenopbouw anders is dan bij een vast aantal uren. Check dit bij de pensioeninstantie.

Voor werkgevers rijst regelmatig de vraag hoe ze de roosters moeten inplannen. De vierdagenregel (tijdige oproep) en de wettelijke verplichting tot aanbieden van uren na een jaar maken het oproepcontract minder vrijblijvend dan vroeger. Werkgevers moeten dus rekening houden met die wettelijke kaders en er een goed personeelsbeleid op nahouden.

Raadpleeg bij onzekerheid

Oproepcontracten zijn voor velen een uitkomst vanwege de flexibiliteit, maar kennen ook onzekerheden. Je kunt onverwachte oproepen krijgen, of juist tijden zonder werk zitten. Gelukkig geeft de wet je rechten, zoals tijdige oproep, doorbetaling bij ziekte onder voorwaarden en de mogelijkheid om na een jaar meer vaste uren te claimen. Tegelijk heb je als werknemer ook plichten: beschikbaarheid binnen afgesproken kaders, het volgen van de cao-regels en het meewerken aan roosterafspraken.

Heb je vragen over je specifieke situatie, dan is het slim om je arbeidsovereenkomst, cao of de informatie van een vakbond te raadplegen. Zo kun je met een gerust hart weten waar je aan toe bent en welke stappen je kunt nemen om het maximale uit je oproepcontract te halen.